1000 ngày đầu đời là giai đoạn vàng giúp trẻ phát triển chiều cao tốt và nhanh nhất (từ trong bào thai và trong 2 năm đầu đời). Sau này còn một giai đoạn nữa cho phát triển chiều cao là giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì. Vậy một số quan điểm sai lầm nào của cha mẹ làm hạn chế phát triển chiều cao ở trẻ? Hãy cùng Hadu tìm hiểu qua bài viết dưới đây để tránh nhé các cha mẹ!
1.GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CHIỀU CAO NHIỀU NHẤT
Chỉ số phát triển chiều cao hiện nay được các nhà dinh dưỡng đánh giá là một chỉ tiêu phát triển quan trọng bậc nhất ở trẻ. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở Việt Nam hiện đang ở mức cao nhất trong các loại suy dinh dưỡng sau rất nhiều nỗ lực của ngành y tế và xã hội trong suốt hơn bốn thập kỷ qua. Bởi vì đây là một vấn đề cần được quan tâm một cách tổng thể, mới có thể dần dần giải quyết.
Vậy giai đoạn nào là giai đoạn quan trọng cho phát triển chiều cao của con người: câu trả lời hiện nay là giai đoạn 1000 ngày đầu đời là giai đoạn vàng giúp trẻ phát triển chiều cao tốt và nhanh nhất (từ trong bào thai và hai năm đầu đời) và sau này còn 1 giai đoạn cuối cho phát triển chiều cao là giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì.
2.NHỮNG QUAN NIỆM SAI LẦM VỀ PHÁT TRIỂN CHIỀU CAO Ở TRẺ
SUY NGHĨ RẰNG GEN DI TRUYỀN LÀ TẤT CẢ
Theo các nghiên cứu trên thế giới thì chiều cao lúc trưởng thành là kết quả của sự kết hợp của các yếu tố chính: yếu tố gen di truyền, giới tính, chế độ dinh dưỡng, sức khỏe, hoạt động thể chất, giấc ngủ.
Trong đó, đóng góp của yếu tố gen trong việc quyết định chiều cao sau này của một con người chỉ chiếm khoảng 25% còn lại là các yếu tố kể trên.
Nói như vậy không có nghĩa là nếu trẻ mang gen thấp mà đảm bảo được tất cả các yếu tố còn lại thì trẻ sẽ đạt được chiều cao chuẩn hoặc trên trung bình mà chỉ có giá trị rằng nếu trẻ có gen thấp nhưng được tạo mọi điều kiện phát triển thì sẽ phát huy được tối đa khả năng bộ gen của trẻ đó.
Do vậy không nên có quan niệm sai lầm rằng cha mẹ thấp thì đương nhiên con thấp: vì có thể cha mẹ, ông bà có gen chiều cao bình thường nhưng do điều kiện sống trước đây thiếu thốn nên chưa bộc lộ được gen này, khi thế hệ con cháu được nuôi dưỡng tốt sẽ cải thiện tốt chiều cao.
Tương tự như vậy nếu trẻ có gen cao mà không có được các điều kiện chăm sóc kể trên thì cũng sẽ không phát huy được ưu điểm bộ gen và trẻ đó vẫn có khả năng thấp dưới trung bình nhiều.
KHÔNG TẠO ĐIỀU KIỆN CHO BÀO THAI PHÁT TRIỂN TỐT
Chưa có ý thức chăm sóc bà mẹ mang thai trong chế độ ăn, nghỉ ngơi, sinh hoạt. Với những bà nghén nhiều, kém lên cân không đạt 12kg/ 9 tháng mang thai, cần được bổ sung sữa và uống bổ sung đủ các vitamin và khoáng chất như B, C, canxi, sắt, kẽm, A.
KHÔNG ĐẢM BẢO ĐỦ SỮA MẸ CHO CON TRONG 6 THÁNG ĐẦU ĐỜI
Nguyên nhân là do coi trọng sữa công thức, trong khi đó sữa mẹ của những người mẹ khỏe mạnh, ăn tốt là nguồn dinh dưỡng thích hợp cho trẻ.
Thứ hai là do mẹ ăn uống kiêng khem nhiều gây thiếu chất. Mẹ cho con bú nên uống thêm sữa tối thiểu 400ml/ ngày và ăn đủ chất (thịt các loại, trứng, tôm, cua, rau củ…) chỉ kiêng những loại gia vị chua cay, tỏi và những thực phẩm lên men có thể gây rối loạn tiêu hóa. Và mẹ cần được gia đình hỗ trợ để ngủ đủ, tinh thần thoải mái mới có nhiều sữa.
CHẾ ĐỘ ĂN DẶM CHƯA HỢP LÝ VỀ SỐ LƯỢNG VÀ CHẤT LƯỢNG
Điều này khiến trẻ không có đủ năng lượng để phát triển và đặc biệt thiếu hụt các vi chất quan trọng cho phát triển chiều cao là vitamin A, canxi (và vitamin D), sắt và kẽm.
-Thời gian ăn dặm quá sớm: một số gia đình cho trẻ ăn dặm 2-3 tháng là quá sớm, khuyến nghị là tròn 6 tháng. Trường hợp đặc biệt trẻ không dung nạp sữa tốt và bị suy dinh dưỡng có thể ăn sớm hơn nhưng cũng phải tròn 4 tháng tuổi, nếu ăn dặm trước thời gian đó thì trẻ không đủ men tiêu hóa sẽ có thể bị rối loạn tiêu hóa kéo dài và suy dinh dưỡng nặng.
-Thời gian ăn dặm quá muộn: sau 6 tháng, chỉ bú mẹ vì trẻ lười ăn bột, cháo: gây thiếu năng lượng và vi chất cần cho sự phát triển bình thường của trẻ vì giai đoạn này sữa mẹ không cung cấp đủ dưỡng chất.
-Sử dụng nước hầm xương và bột, ngoài ra không cho ăn thêm thịt, trứng, tôm, cá. Về điều này, gia đình có thể pha thêm nước hầm xương vào đồ ăn như bột, cháo, canh của trẻ nếu trẻ thấy ngon miệng hơn, tuy nhiên, lưu ý là không có giá trị dinh dưỡng trong nước hầm xương vì không có canxi, đạm ở đây.
-Xay nhuyễn, hầm thịt rồi rây, lọc chỉ còn rất ít cái hoặc ninh nước nấu bột. Như vậy các chất bổ như bột, đạm bị giữ lại trong bã bị bỏ đi, khiến hiệu quả dinh dưỡng không cao. Cần thay đổi là xay nghiền nhỏ cả thịt, cá hoặc đánh trứng tra vào quấy bột hòa lẫn nước để trẻ có thể ăn đủ cả nước lẫn cái mới đầy đủ dinh dưỡng.
-Không tăng cường số bữa ăn cho trẻ mặc dù mỗi bữa ăn trẻ chỉ ăn rất ít hoặc bỏ ăn.
BỔ SUNG QUÁ NHIỀU CANXI CHO TRẺ
Nhiều gia đình chỉ quan tâm đến chiều cao của trẻ nên chỉ nghĩ đơn giản là chỉ cần bổ sung nhiều canxi, thậm chí ở dạng thuốc.
Khi phát hiện thấy bé có một số biểu hiện như táo bón, mệt mỏi, buồn nôn, biếng ăn hoặc đau xương, đau cơ, đi tiểu nhiều, các mẹ nên đưa con đi khám xem lượng canxi huyết của bé có quá cao hay không để có cách điều trị kịp thời. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nếu cơ thể thừa canxi, trẻ có thể bị lùn. Điều này được lý giải là do hàm lượng canxi trong máu tăng cao có thể đi vào xương nhiều hơn, làm cốt hóa các đầu xương sớm, dẫn đến hạn chế sự phát triển xương, ảnh hưởng tiêu cực tới quá trình phát triển chiều cao.
ĐỂ TRẺ BỊ NHIỄM KHUẨN (ĐƯỜNG HÔ HẤP, TIÊU HÓA) TÁI PHÁT NHIỀU LẦN (1-2 LẦN/ THÁNG)
Các nghiên cứu cho thấy đây là nguyên nhân hàng đầu làm hạn chế phát triển chiều cao. Do các trẻ này thường biếng ăn, dùng nhiều kháng sinh ảnh hưởng đến phát triển sụn xương…
KHÔNG TẠO ĐIỀU KIỆN CHO TRẺ VẬN ĐỘNG VÀ CHƠI THỂ THAO
Lúc bé bế ẵm quá nhiều, khi trẻ lớn lên thì cho trẻ chơi máy tính nhiều, khiến trẻ không có lối sống năng động: không thúc đẩy quá trình trao đổi chất và chuyển hóa, giúp cơ thể phát triển tốt.
Cần tăng cường vận động: khuyến khích trẻ tham gia việc nhà, chơi các môn thể thao ưa thích (nhất là những môn có tác động kéo dãn như bóng rổ, xà đơn, bơi lội, chạy nhảy, xe đạp…) hàng ngày (20-60’) tùy thể trạng của trẻ, việc này giúp tăng tiết dịch ổ khớp dẫn đến tăng hormone tăng trưởng.
Môi trường sống: môi trường sống tự nhiên tốt, đủ ánh sáng, không gian đủ rộng cho sự vui chơi vận động, sẽ tạo điều kiện kích thích cho sự phát triển.
TÂM THẦN KINH
Tinh thần ổn định, phấn chấn, giấc ngủ sâu sẽ giúp cơ thể tiết kiệm năng lượng. Đặc biệt trong giấc ngủ đêm tuyến yên tiết ra hormone GH, hormone này sẽ kích thích sự tăng trưởng của trẻ. Nhưng thực tế các trẻ thành phố thường ngủ rất khuya do mải chơi hoặc lo học quá nhiều dẫn đến ảnh hưởng phát triển chiều cao ở trẻ.
Cần cho trẻ ngủ sớm trước 10 giờ tối và giờ ngủ đều đặn, tránh giờ ngủ thất thường.
