Sắt vốn là yếu tố vi lượng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của cơ thể. Đặc biệt đối với trẻ em và phụ nữ mang thai, dưỡng chất này đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết.  Thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em thường nằm trong danh sách nhóm bệnh thiếu máu dinh dưỡng khá phổ biến, đặc biệt ở các nước kém và đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Mức độ cũng như tần suất mắc bệnh thiếu máu thiếu sắt ở nước ta hiện nay tuy đã giảm so với trước đây nhưng tỷ lệ mắc bệnh này ở trẻ em vẫn còn khá cao. 

Bài viết này Hadu sẽ cung cấp thêm thông tin về các dấu hiệu thiếu sắt để bạn có thể nhận biết sớm!

1.SẮT VÀ CHỨC NĂNG CỦA SẮT ĐỐI VỚI CƠ THỂ

Sắt được biết đến trong nhóm vi chất dinh dưỡng khá quan trọng đối với sự phát triển của cơ thể. Chức năng của sắt giúp vận chuyển oxy trong máu đồng thời còn có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển trí não của trẻ em. Hơn nữa ở giai đoạn thai kỳ bổ sung sắt và acid folic đầy đủ có thể giúp thai nhi khỏe mạnh và phát triển bình thường. Theo kết quả điều tra về vi chất dinh dưỡng toàn quốc cho thấy tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi gặp tình trạng thiếu máu chiếm 27,8%. Trong đó có khoảng từ 42,7% đến 45% trường hợp trẻ từ 6 đến 24 tháng tuổi. Và tỷ lệ thiếu máu thiếu sắt khá cao đối với những trẻ dưới 5 tuổi.

Vai trò chính của sắt trong cơ thể: Sắt cùng với protein kết hợp tạo thành huyết sắc tố hemoglobin, có chức năng vận chuyển CO2 trong quá trình hô hấp. Ngoài ra, sắt còn giúp bảo vệ cơ thể không bị nhiễm trùng, nhiễm khuẩn, vì sắt có thể tham gia vào thành phần của một enzyme trong hệ miễn dịch và giúp biến đổi các hợp chất beta carotene thành vitamin A. Hơn nữa sắt còn tham gia quá trình tạo collagen giúp gắn kết các mô khác nhau trong cơ thể. Với trường hợp sắt không được cung cấp đầy đủ có thể sẽ khiến cho cơ thể lâm vào tình trạng thiếu máu thiếu sắt. Với thai nhi, thiếu máu có thể gây ra tình trạng đẻ non và có nhiều nguy cơ cao tử vong sơ sinh. 

Nguyên nhân trẻ sơ sinh thiếu máu dinh dưỡng thường do bà mẹ bà mẹ bị thiếu máu dẫn tới lượng sắt dự trữ trong cơ thể trẻ không đủ đáp ứng nhu cầu tăng trưởng và phát triển của cơ thể. Vì vậy khi mang thai bà mẹ cần đảm bảo cung cấp đủ lượng sắt hằng ngày theo nhu cầu cơ thể của mẹ và bé, hàm lượng sắt có thể cần nhiều hơn 1000mg hoặc có thể sử dụng 60g sắt nguyên tố hằng ngày. Tuy nhiên đối với phụ nữ không có thai cũng cần đảm bảo lượng sắt theo nhu cầu nếu không có thể dẫn đến tình trạng thiếu sắt.

2.TRẺ CÓ NGUY CƠ THIẾU SẮT CAO HƠN KHI NÀO?

Dưới đây là một số trường hợp khiến trẻ có nguy cơ thiếu sắt cao hơn:

• Trẻ sinh non và cân nặng quá thấp: Ngay từ khi mang thai, mẹ đã phải bổ sung một lượng sắt đủ để dự trữ trong vòng 6 tháng kể từ khi trẻ được sinh ra. Tuy nhiên đối với trẻ sinh non hoặc trường hợp trẻ sinh ra có cân nặng quá thấp, hàm lượng sắt có thể đã cạn kiệt trước đó.

Trẻ em có nguy cơ thiếu sắt cao hơn người trưởng thành

• Trẻ chỉ sử dụng sữa bò: hàm lượng sắt trong sữa bò chắc chắn sẽ không thể đáp ứng nhu cầu sắt của trẻ. Không những vậy, nó còn khiến cho quá trình hấp thụ sắt từ nhiều nguồn khác suy giảm. Trong nhiều trường hợp sữa bò dễ gây kích ứng da nên sự lựa chọn tốt nhất luôn là sữa mẹ.
• Chế độ dinh dưỡng nghèo sắt: thực phẩm là một trong những nguồn cung cấp sắt an toàn nhất mà mẹ có thể cân nhắc. Do đó xây dựng thực đơn dinh dưỡng không khoa học, thiếu đi những thực phẩm giàu chất sắt chẳng những khiến trẻ thiếu hụt sắt mà còn cản trở quá trình hấp thu sắt từ những nguồn khác.

3.DẤU HIỆU NHẬN BIẾT TRẺ THIẾU SẮT

Ở nhiều trường hợp, trẻ thiếu sắt sẽ không bộc lộ triệu chứng, cho đến khi chuyển giai đoạn nặng hơn. Các biểu hiện thiếu sắt ở trẻ thường không rõ ràng. Do vậy mẹ phải quan sát và để ý bé thường xuyên. Muốn biết con thiếu sắt hay không mẹ có thể dựa vào các yếu tố sau: 

Trẻ bị mệt mỏi, bất thường

Mệt mỏi, uể oải là dấu hiệu thiếu sắt mẹ chớ coi thường. Lý giải vấn đề này các chuyên gia cho biết cơ thể người cần sắt để sản sinh hồng cầu, giúp vận chuyển oxy đến các tế bào, khi thiếu sắt, cơ thể không đủ nhiên liệu để vận chuyển oxy, trẻ rơi vào tình trạng mệt mỏi, mất sức.

Không chỉ để cung cấp đủ lượng oxy cho cơ thể, tim phải hoạt động nhiều hơn. Điều này kéo dài gây ra tình trạng mệt mỏi, đau nhức.

Da xanh xao, nhợt nhạt

Da xanh xao, mệt mỏi, cũng là dấu hiệu thiếu sắt ở trẻ mà mẹ nào cũng cần ghi nhớ. Theo các chuyên gia, huyết sắc tố là yếu tố giúp máu có màu đỏ tươi. Khi thiếu sắt, huyết sắc tố giảm, máu có màu nhạt hơn. Đó là lý do vì sao da của bé lúc này sẽ xanh xao, nhợt nhạt.

Trẻ da xanh xao, nhợt nhạt

Để nhận biết trẻ có thiếu sắt hay không mẹ có thể quan sát lòng bàn tay, niêm mạc mắt và cổ họng của bé. Nếu có dấu hiệu thiếu máu bộ phận này sẽ bị tái nhợt, thiếu sức sống.

Khó thở

Khó thở cũng là dấu hiệu trẻ bị thiếu sắt. Tình trạng này xuất hiện khi hemoglobin bị thiếu hụt, lượng oxy trong máu ít đi. Cơ thể không đủ nhiên liệu để hoạt động, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để cung cấp oxy cho tế bào. Khi đó nhịp tim của bé sẽ tăng cao, bé khó thở, thở gắng sức.

Bé bị đau đầu, chóng mặt

Thiếu sắt, huyết sắc tố trong hồng cầu xuống thấp. Đồng nghĩa với đó là cơ thể không đủ oxy để cung cấp cho tế bào não. Khi đó, các mao mạch bị sưng phù, tạo áp lực lên thành mạch, gây ra tình trạng đau đầu, chóng mặt. 

Bé bị đau đầu, chóng mặt

Mặc dù có nhiều nguyên nhân khiến trẻ đau đầu. Nhưng nếu tình trạng này xuất hiện với tần suất dày đặc, kèm theo hoa mắt, chóng mặt thì đây có thể là dấu hiệu trẻ thiếu sắt. Lúc này mẹ cần nhanh chóng đưa bé đi gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Da và tóc bị hư tổn, thô ráp

Theo các chuyên gia, khi thiếu sắt cơ thể sẽ ưu tiên vận chuyển oxy cho tế bào quan trọng như hô hấp, não bộ, cơ bắp. Lúc này, da, tóc sẽ bị thiếu hụt oxy, trở nên khô, yếu. Thậm chí một số trường hợp thiếu sắt nghiêm trọng, trẻ nhỏ còn xuất hiện tình trạng rụng tóc vành khăn.

Lưỡi, miệng bị sưng và đau

Đôi khi chỉ nhìn bên trong và xung quanh miệng mẹ cũng có thể nhận thấy biểu hiện trẻ thiếu sắt. Các biểu hiện bao gồm lưỡi sưng, viêm, nhợt nhạt hoặc xuất hiện vùng nhẵn mịn một cách kỳ lạ.

Nguyên nhân của tình trạng này là do thiếu sắt, huyết sắc tố giảm, hồng cầu trở nên nhạt màu. Lúc này nồng độ Myoglobin xuống thấp khiến lưỡi bị sưng và đau. Ngoài ra biểu hiện của trẻ thiếu sắt là khô miệng, nứt nẻ hoặc loét miệng.

Móng tay giòn, hình thìa

Đây là biểu hiện hiếm gặp và thường chỉ thấy trong tình trạng thiếu sắt nặng. Khi đó móng tay sẽ giòn, dễ gãy, đầu móng nứt chỉ. Tình trạng này để lâu các cạnh bên của móng sẽ nâng lên, phần giữa lõm xuống tạo thành hình thìa. 

Trẻ biếng ăn, bỏ bú, giảm hấp thu

Trẻ thiếu sắt luôn trong tình trạng mệt mỏi, kể cả các hoạt động thường ngày. Tình trạng này kéo dài khiến tế bào thiếu hụt năng lượng, gây ra tình trạng chán ăn, ăn không ngon miệng, thậm chí là chậm phát triển thể chất. 

Trẻ biếng ăn, bỏ bú, giảm hấp thu

Với trẻ sơ sinh thiếu sắt mẹ có thể nhận thấy hiện tượng bỏ bú, tăng cân chậm. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân nhưng nếu đi kèm với mệt mỏi, da xanh xao thì chắc chắn đây là biểu hiện trẻ sơ sinh thiếu sắt.

Hội chứng chân đứng không yên

Theo các chuyên gia, có tới 25% trẻ nhỏ thiếu sắt có hội chứng này. Lý do là bởi khi thiếu sắt, nồng độ máu trong cơ thể thấp xuống, thôi thúc sự di chuyển của trẻ khi đang nghỉ ngơi bằng cách gây khó chịu ở lòng bàn chân. Lúc này để giải tỏa cơn ngứa trẻ sẽ tìm cách đi lại và di chuyển. Đây là lý do vì sao trẻ sơ sinh thiếu sắt thường quấy khóc và vật lộn về đêm.

Hy vọng bài viết vừa rồi của Hadu đã giúp bạn có thêm kiến thức về dấu hiệu thiếu sắt ở trẻ.

Đừng quên theo dõi Website Hadu để cập nhật thông tin mới nhất về Y Dược nhé!