Có nên cho gia vị vào đồ ăn dặm của trẻ nhỏ không? Gia vị cho trẻ nhỏ nên sử dụng liều lượng như thế nào để vẫn ngon miệng mà không ảnh hưởng xấu đến sức khỏe trẻ là băn khoăn của nhiều bậc cha mẹ.
1.CHO GIA VỊ VÀO THỨC ĂN BỔ SUNG
Từ khi tròn 6 tháng tuổi (180 ngày sau sinh) sữa mẹ không thể đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của trẻ nhỏ. Do đó, cần cho trẻ ăn bổ sung ngoài sữa mẹ. Từ tháng tuổi 6 trở đi có sự thiếu hụt giữa mức tổng năng lượng cần cho trẻ và mức năng lượng do sữa mẹ cung cấp. Trẻ càng lớn thì sự thiếu hụt này càng tăng. Vì vậy, sau 6 tháng tuổi là thời gian tốt cho bắt đầu ăn bổ sung. Ăn bổ sung sau 6 tháng tuổi giúp trẻ phát triển, hoạt động tốt và khỏe mạnh.
Từ 6-12 tháng tuổi, cần tiếp tục cho trẻ bú vì sữa mẹ tiếp tục cung cấp hơn một nửa nhu cầu dinh dưỡng của trẻ và từ 12-24 tháng tuổi, sữa mẹ cung cấp ít nhất một phần ba nhu cầu dinh dưỡng của trẻ. Ngoài ra sữa mẹ còn cung cấp các yếu tố kháng khuẩn bảo vệ trẻ khỏi mắc nhiều bệnh, mang lại sự gần gũi và gắn bó, giúp trẻ phát triển tâm lý. Sau 6 tháng tuổi, phần nhu cầu các chất dinh dưỡng không được cung cấp đủ sữa mẹ cần được bù đắp bằng thức ăn bổ sung.
Ăn bổ sung được định nghĩa là cho ăn thêm các thức ăn đặc khác ngoài sữa mẹ. Các thức ăn và chất lỏng thêm này được gọi là thức ăn bổ sung vì chúng bổ sung cho sữa mẹ, chứ không hoàn toàn thay thế được sữa mẹ để cung cấp nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.
Thức ăn bổ sung phải là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và đủ về mặt số lượng để trẻ có thể tiếp tục phát triển. Ngoài ra, ở thời điểm này hệ tiêu hóa của trẻ đủ phát triển để tiêu hóa hầu hết các loại thức ăn. Tuy nhiên, một số nguy cơ cũng thường xảy ra khi bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung như trẻ không nhận được đủ các chất dinh dưỡng từ thức ăn bổ sung để đáp ứng nhu cầu phát triển của trẻ dẫn tới suy dinh dưỡng và thiếu vi chất như dẫn đến còi xương do thiếu calci, thiếu máu do thiếu sắt,... Ngoài ra trong các bữa ăn bổ sung của trẻ còn sử dụng các loại gia vị mặn như muối, nước chấm…
Vì vậy bữa ăn bổ sung không chỉ cần đảm bảo tính đa dạng, cung cấp đủ các chất dinh dưỡng mà còn chú ý đến việc sử dụng các gia vị mặn hợp lý. Một chế độ ăn thiếu hoặc thừa muối (natri) đều ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
2.ẢNH HƯỞNG CỦA GIA VỊ ĐẾN SỨC KHỎE TRẺ
Natri và clo, thành phần chủ yếu của muối, là hai nguyên tố vai trò hết sức quan trọng trong cân bằng thể dịch của cơ thể, sự tồn tại và hoạt động bình thường của tất cả các tế bào, hoạt động chức năng của tất cả các cơ quan và bộ phận trong cơ thể. Điều này có nghĩa rằng dù là trẻ mới sinh hay đã lớn đều cần muối.
Tuy nhiên, tùy vào độ tuổi mà lượng muối khác nhau. Ở trẻ mới ăn dặm, bé hoàn toàn chưa biết phân biệt mặn nhạt là gì. Khẩu vị của bé hoàn toàn phụ thuộc vào khẩu vị của người lớn. Các bà mẹ thường có thói quen nếm thức ăn cho trẻ và cứ nghĩ rằng trẻ em phải giống mình vừa miệng thì trẻ ăn mới ngon. Tuy nhiên, quan niệm này tiềm ẩn nguy cơ lâu dài cho trẻ nhỏ.
Việc cho muối vào bột/ cháo của trẻ có thể gây ảnh hưởng chức năng thận. Chức năng thận của trẻ dưới 12 tháng tuổi rất non nớt và việc mẹ nêm quá nhiều muối/ mắm khi nấu bột/ cháo sẽ tập cho trẻ thói quen ăn nhiều muối khi trẻ lớn hơn, thận phải làm việc nhiều, lâu dài dẫn đến tổn hại chức năng thận. Hậu quả là trẻ sẽ đối mặt với chứng tăng huyết áp, tim mạch trong tương lai…
Ngoài ra cũng có bằng chứng cho thấy ăn nhiều muối trong giai đoạn ăn dặm gây tổn thương não bộ. Ngoài sữa thì ngũ cốc, hoa quả, thịt gia cầm, cá, trứng, rau tươi trong khẩu phần bổ sung đều có 1 lượng natri nhất định hoàn toàn đáp ứng nhu cầu của cơ thể trẻ từ 6-12 tháng.
Muối cần được tiêu thụ hằng ngày nhưng chỉ cần một lượng rất ít. Nếu tính cả lượng muối có trong nước mắm, nước chấm các loại, bột canh, hạt nêm và thực phẩm thì cơ thể trẻ 1-2 tuổi chỉ cần 2,3g mỗi ngày. Trong chế biến bữa ăn bổ sung cho trẻ 1-2 tuổi có thể sử dụng những gia vị mặn chứa natri nhưng với số lượng hợp lý vì một phần nhu cầu natri của trẻ đã được cung cấp từ thực phẩm tự nhiên và thực phẩm chế biến sẵn.
3.MỘT SỐ LƯU Ý KHÁC CHO MẸ KHI NẤU BỘT/ CHÁO CHO TRẺ
Khi mẹ nếm bột/ cháo cho trẻ thấy vừa miệng có nghĩa là bột/ cháo đó mặn so với trẻ. Vì vậy mẹ nêm lượng nước mắm vừa phải, ăn thấy nhạt một chút cho trẻ là vừa.
Có thể cho một lượng phô mai phù hợp với bát cháo/ bột của trẻ thay thế cho nước mắm/ muối vì phô mai cũng có vị mặn. Nên cho phô mai vào bát bột của trẻ sau khi cho dầu ăn như vậy làm bát thơm ngon hơn, không bị mặn.
Trong cơ thể, natri đóng vai trò quan trọng trong duy trì áp lực thẩm thấu, giữ cân bằng lượng nước bên trong, ngoài tế bào và trong lòng mạch máu. Ngoài ra muối còn có vai trò quan trọng trong việc duy trì điện thế tế bào, dẫn truyền xung động thần kinh.
Nồng độ natri trong cơ thể được giữ ở mức cân bằng nhờ vào hoạt động của hệ thần kinh, nội tiết, tiết niệu và tiêu hóa. Vì thế tình trạng thiếu natri rất hiếm gặp ở trẻ em thông thường.
