Viêm gan là gì?
Viêm gan là tình trạng tổn thương nhu mô gan, khiến các chức năng của gan bị suy giảm. Tỷ lệ mắc bệnh viêm gan ngày càng cao, đặc biệt ở những nước đang phát triển. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm gan có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan, thậm chí đe dọa tính mạng.
Viêm gan siêu vi là gì?
Viêm gan siêu vi là bệnh truyền nhiễm, chủ yếu ảnh hưởng đến chức năng gan do virus gây ra. Viêm gan virus mạn đa số tiến triển âm thầm, giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, khi phát hiện ra bệnh đã chuyển thành xơ gan.
Vai trò và chức năng của gan
Gan là một cơ quan nội tạng lớn ở phần trên bên phải của bụng, đảm nhiệm rất nhiều chức năng: sản xuất mật, giải độc, sản xuất protein, dự trữ glucose,…
Sản xuất mật – giúp tiêu hóa lipid
Các tế bào gan sản xuất ra mật sau đó mật sẽ được tiết vào các ống mật rồi được đưa xuống dự trữ ở túi mật.
Khi thức ăn chứa lipid đến tá tràng giúp chuyển lipid thành các phần nhỏ dễ tiêu hóa hơn.
Chức năng chuyển hóa
Gan giúp chuyển hóa glucose, lipid, protein thành các vật liệu sinh học hữu ích cho cơ thể.
Chức năng dự trữ
Tĩnh mạch cửa mang máu giàu dinh dưỡng từ ruột non lên gan. Tuy nhiên không phải lúc nào cơ thể cũng cần ngay nên nhiều chất dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất được dự trữ tại gan.
Ngoài ra còn có vai trò dự trữ máu, ở bệnh nhân suy tim phải, tim phải co bóp yếu tống ít máu đi, làm ứ máu ở tĩnh mạch chủ dưới, do đó gây ứ máu tĩnh mạch gan làm gan to.
Tổng hợp protein
Gan tổng hợp nhiều loại protein cần thiết cho cơ thể: prothrombin, fibrinogen, albumin.
Miễn dịch
Gan cũng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch cơ thể nhờ các tế bào Kuffer.
Chức năng giải độc
Các enzym của tế bào gan giúp chuyển các độc tố của rượu hay thuốc thành các chất không độc để thải ra ngoài qua đường nước tiểu. Uống nhiều rượu và thuốc sẽ khiến tế bào gan suy yếu vì phải hoạt động để thải độc nhiều tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan như xơ gan, ung thư gan.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm gan
Viêm gan siêu vi
Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm gan siêu vi là nhiễm virus. Có 5 loại virus khác nhau gây 5 loại viêm gan khác nhau. Trong đó virus A, B, C là hay gặp nhất
Viêm gan A
HAV được phát hiện từ năm 1973, virus lây qua đường ăn uống do thực phẩm hoặc nguồn nước bị ô nhiễm được tìm thấy trong phân bệnh nhân. Vì vậy, bệnh thường xảy ra ở những nơi vệ sinh không được đảm bảo. Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, đặc biệt rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh là một trong những cách tốt nhất, kinh tế nhất để hạn chế nhiễm virus viêm gan A.
Viêm gan B
Virus viêm gan B lây truyền qua đường máu (truyền máu, quan hệ tình dục, dùng chung bơm kim tiêm,…). Sau khi nhiễm virus khoảng 10% số người nhiễm bệnh khởi phát thành viêm gan cấp, số còn lại không có triệu chứng, tiến triển âm thầm. Đây chính là nguồn lây bệnh nguy hiểm cho cộng đồng. Lứa tuổi bị nhiễm càng nhỏ thì tỷ lệ chuyển thành mãn tính càng lớn. Bệnh lâu dần có thể tiến triển thành xơ gan, suy gan, ung thư gan.
Viêm gan C
HCV chủ yếu lây truyền qua việc tiếp xúc với máu đã nhiễm bệnh, ngoài ra thường gặp nhất là thông qua việc dùng chung kim tiêm trong khi sử dụng ma túy bất hợp pháp. Bệnh cũng có thể lây qua đường tình dục, nhưng ít phổ biến hơn.
Viêm gan C thường được coi là một trong những loại virus viêm gan nguy hiểm nhất. Hiện không có vắc xin chủng ngừa cho HCV.
Viêm gan D
Bệnh nhân bị viêm gan B thường đồng nhiễm thêm virus viêm gan siêu vi D. Việc nhiễm cùng một lúc HDV và HBV sẽ làm cho tình trạng bệnh nặng hơn và trầm trọng hơn. Vắc xin viêm gan B cũng có tác dụng bảo vệ cơ thể khỏi việc lây nhiễm HDV.
Viêm gan E
Viêm gan E chủ yếu lây truyền qua việc ăn uống các loại thực phẩm hoặc nguồn nước bị ô nhiễm. HEV thường gây ra các đợt bùng phát viêm gan ở một số nước đang phát triển. Hiện nay đã có vắc-xin an toàn và hiệu quả để ngăn ngừa HEV, nhưng chưa được phổ biến rộng rãi.
Viêm gan do độc tố
Nguyên nhân phổ biến nhất là do uống quá nhiều rượu trong thời gian dài. Viêm gan do rượu có thể phục hồi nếu giảm rượu, nhưng có thể tiếp tục gây tổn thương gan lâu dài.
Thuốc – một số loại thuốc có thể gây viêm gan do tác dụng phụ (paracetamol, statin,…).
Bệnh Wilson – một tình trạng bất thường trong đó gan bị tổn thương do dư thừa đồng trong cơ thể.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
Đây là một loạt các tình trạng do sự tích tụ chất béo trong gan.
Viêm gan tự miễn
Viêm gan tự miễn là bệnh gây tổn thương gan do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công hủy hoại tế bào gan. Bệnh tiến triển mạn tính và dẫn đến xơ gan, cuối cùng sẽ là suy gan nếu không điều trị kịp thời.
Các dấu hiệu cảnh báo viêm gan
Các triệu chứng phổ biến cảnh báo viêm gan như vàng da, buồn nôn, chán ăn, mất cảm giác ngon miệng, mệt mỏi, đau bụng, chướng bụng, sốt, nước tiểu sẫm màu hơn, phân màu xanh xám, sẫm màu,…
Các biện pháp phòng ngừa viêm gan
Hiểu rõ cách thức lây truyền của bệnh
Hiểu rõ về cách thức các loại virus viêm gan có thể truyền nhiễm từ người này sang người khác là yếu tố quan trọng bước đầu để phòng bệnh.
Có hai hình thức lây truyền chủ yếu:
Lây truyền qua tiếp xúc với máu hoặc dịch tiết mang virus gây bệnh.
Ăn uống các loại thực phẩm hoặc nước mang virus gây bệnh hoặc tiếp xúc với phân mang mầm bệnh.
Quan hệ tình dục lành mạnh
Quan hệ tình dục không an toàn với người mắc viêm gan B, C có thể khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh. Vì vậy sử dụng bao cao su và thực hiện quan hệ tình dục an toàn có thể giúp giảm thiếu nguy cơ mắc bệnh.
Tiêm vắc xin phòng ngừa viêm gan A và B
Thận trọng hơn mỗi khi đi du lịch
Tránh dùng chung vật dụng cá nhân
Xem thêm: 5 thảo dược thiên nhiên tốt cho gan
