Canxi là một trong 5 dưỡng chất quan trọng cho trẻ, tuy nhiên chế độ ăn uống hằng ngày có thể không đáp ứng đủ nhu cầu canxi của trẻ trong giai đoạn phát triển. Thiếu hụt canxi là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị thấp còi, suy dinh dưỡng.
1.VÌ SAO TRẺ BỊ THIẾU CANXI
Trẻ thu nhận canxi từ thức ăn và chế phẩm bổ sung. Sau khi vào tới hệ tiêu hóa, cơ thể trẻ sẽ hấp thụ canxi dưới sự hỗ trợ của vitamin D. Ngoài ra, một phần nhỏ canxi cũng được tái hấp thu ở thận. Nồng độ canxi trong cơ thể của trẻ được kiểm soát cân bằng bởi hormon tuyến cận giáp và hormon sinh dục.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng thiếu hụt canxi ở trẻ em. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:
KHẨU PHẦN ĂN CHỈ ĐÁP ỨNG 50% NHU CẦU CANXI CHO TRẺ
Theo khuyến cáo của Viện nghiên cứu Y Khoa Hoa Kỳ (IOM, 2011), đồng thời tham khảo các nghiên cứu ở người Việt Nam và các nước châu Á, nhu cầu dinh dưỡng về canxi khuyến nghị theo tuổi, giới và tình trạng sinh lý cho người Việt Nam được chia ra như sau: nhu cầu canxi ở trẻ từ 6-11 tháng là 400mg/ngày, trẻ em 1-2 tuổi là 500mg/ngày, 3-5 tuổi là 600mg/ngày, 6-7 tuổi là 650mg/ngày, 8-9 tuổi là 700mg/ngày.
Với lượng canxi khuyến nghị này trẻ phải nạp một lượng thực phẩm, thức ăn nhiều hơn so với mức ăn mới đáp ứng đủ, chẳng hạn phải uống đủ 800ml hay ăn 3 hộp sữa, 3 quả trứng mỗi ngày.
Nói về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh (Phó Viện trưởng viện Y học ứng dụng Việt Nam kiêm Giám Đốc chuyên khoa dinh dưỡng VIAM) với kinh nghiệm thăm khám lâu năm cho thấy, chế độ dinh dưỡng của trẻ thường chỉ đáp ứng khoảng 50% nhu cầu canxi. Trẻ thiếu canxi lâu ngày sẽ sinh ra nhiều bệnh như còi xương, rối loạn chuyển hóa, ngủ không ngon, ra mồ hôi trộm, ảnh hưởng đến phát triển chiều cao. Vì vậy cần bổ sung thêm canxi cho bé.
Với các bé uống được lượng sữa nhiều khoảng 800ml/ ngày thì thường đã đủ canxi.
TRẺ THIẾU VITAMIN D
Trẻ cần vitamin D để hấp thu canxi từ ruột và tái hấp thu tại thận. Nếu trẻ thiếu vitamin D thì cho dù bạn tích cực bổ sung canxi, trẻ vẫn không thể hấp thu được vi chất này. Những trẻ có nguy cơ thiếu hụt vitamin D bao gồm:
- Trẻ không được uống bổ sung vitamin D hằng ngày.
- Trẻ lười ăn, biếng ăn các thực phẩm giàu vitamin D như: sữa, sữa chua, đậu phụ, nấm, trứng gà, cá hồi, thịt lợn, ngũ cốc…
- Trẻ ít vận động ngoài trời, có làn da sẫm màu hoặc sống ở khu vực cách xa xích đạo. Đây là những điều kiện kém thuận lợi để trẻ tự tổng hợp vitamin D từ ánh nắng mặt trời.
TRẺ MẮC VÀ ĐANG ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH MÃN TÍNH
Các bệnh lý của thận và đường tiêu hóa ảnh hưởng tới sự hấp thu và đào thải canxi, vitamin D của trẻ. Ví dụ như bệnh viêm tụy, Crohn, hội chứng ruột ngắn, suy thận, hội chứng thận hư…
Cường tuyến cận giáp dẫn đến tăng hormone PTH cũng là nguyên nhân gây sụt giảm nồng độ canxi máu. Mặt khác, sử dụng kéo dài và thường xuyên một số loại thuốc cũng có thể khiến trẻ bị thiếu canxi. Đó là corticosteroid, phenytoin, rifampin, phenobarbital và hóa chất điều trị ung thư…
MẸ MẮC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Mẹ mắc đái tháo đường là nguyên nhân thường gặp dẫn đến thiếu canxi ở trẻ sơ sinh. Tình huống này có thể xảy ra rất sớm, trong 1-2 ngày đầu sau sinh. Nhưng có thể diễn ra muộn hơn, thường từ 3 ngày tuổi trở đi.
2.HẬU QUẢ CỦA TÌNH TRẠNG THIẾU CANXI Ở TRẺ
CHẬM PHÁT TRIỂN CHIỀU CAO
Hậu quả rõ ràng nhất của thiếu hụt canxi ở trẻ nhỏ là thấp lùn. Trẻ không được cung cấp đầy đủ canxi sẽ không có điều kiện tốt cho các xương dài tăng kích thước. Từ đó trẻ sẽ không đạt được tốc độ tăng trưởng chiều cao bình thường so với lứa tuổi.
TĂNG NGUY CƠ GÃY XƯƠNG
Trẻ em là đối tượng hiếu động, thích chạy nhảy và nô đùa. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến nhiều va đập, chấn thương và gãy xương ở trẻ. Nếu cơ thể trẻ không có đủ canxi, xương trẻ sẽ giòn, dễ gãy vỡ khi bị va đập. Tốc độ liền xương ở những trẻ thiếu canxi cũng chậm hơn so với những trẻ khỏe mạnh khác.
ẢNH HƯỞNG XẤU TỚI RĂNG MIỆNG
Răng cũng là một phần của hệ xương. Canxi giúp mầm răng hình thành và phát triển khỏe mạnh. Trẻ em thiếu hụt canxi có nguy cơ cao mọc răng muộn, dễ sâu răng, răng giòn yếu và dễ vỡ.
CHẬM CHẠP, MẤT NGỦ, KẾT QUẢ HỌC TẬP KÉM
Canxi đóng vai trò là chất dẫn truyền thần kinh. Khi thiếu canxi, não bộ không thể gửi tín hiệu co cơ tới các cơ. Đó là lý do bạn thường thấy trẻ bị thiếu canxi có biểu hiện mệt mỏi, uể oải và vận động linh hoạt kém. Trẻ cũng có thể trằn trọc, khó ngủ và mất ngủ kéo dài. Tinh thần mệt mỏi khiến trẻ thiếu tập trung, lúc nhớ lúc quên và không đạt được kết quả học tập tiếp.
3.TRẺ THIẾU CANXI CÓ BIỂU HIỆN GÌ?
Thông thường, dấu hiệu của trẻ thiếu canxi ở giai đoạn đầu rất mơ hồ và thường bị bỏ qua. Các biểu hiện này sẽ bộc lộ rõ ràng hơn khi trẻ thiếu canxi ngày càng nhiều và kéo dài. Một số triệu chứng báo động mà bạn quan sát thấy bao gồm:
- Trẻ hay bị chuột rút.
- Trẻ kêu đau nhức cẳng tay, cẳng chân, đau nhức xương và đau tăng lên khi về đêm.
- Móng tay, móng chân của trẻ yếu, dễ gãy.
- Trẻ có tiền sử gãy xương nhiều lần hoặc xương lâu lành.
- Trẻ có dấu hiệu còi xương do thiếu vitamin D như: chậm mọc răng, chậm đóng thóp, men răng xấu, cẳng tay, cẳng chân vọng vẹo, gù cột sống…
- Ngoài ra, khi thiếu hụt canxi rất nặng, trẻ sẽ biểu hiện mệt lả, ít vận động, đáp ứng chậm với gọi hỏi. Nôn mửa, co giật cũng là một dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ thiếu canxi, đòi hỏi bạn phải đưa tới cơ sở y tế ngay lập tức.
4.TRẺ BỊ THIẾU CANXI PHẢI LÀM SAO?
Đây là nỗi băn khoăn, lo lắng của rất nhiều bậc phụ huynh. Câu trả lời là bạn cần bổ sung bù đắp lỗ hổng canxi trong cơ thể. Bạn có thể tăng cường canxi cho trẻ thông qua chế độ ăn, uống bổ sung hoặc dùng thuốc đường tiêm, truyền tại bệnh viện.
TĂNG CƯỜNG THỰC PHẨM GIÀU VITAMIN D VÀ CANXI
Trước tiên bạn cần biết nhu cầu canxi và vitamin D hằng ngày của trẻ là bao nhiêu. Lượng canxi và vitamin D trẻ cần mỗi ngày thay đổi theo lứa tuổi. Càng lớn, nhu cầu canxi và vitamin D của trẻ càng nhiều.
Vậy trẻ thiếu canxi cần bổ sung những thực phẩm gì, hãy cùng tham khảo theo gợi ý dưới đây của Hadu nhé:
- Thực phẩm vừa giàu canxi vừa nhiều vitamin D bao gồm: sữa, sữa chua, phô mai, đậu phụ, cá ngừ, ngũ cốc, nước cam.
- Thực phẩm có nhiều canxi nhưng có ít vitamin D: rau cải xanh, cải ngọt, cải kale, rau dền, súp lơ xanh hoặc hạt hạnh nhân.
- Thực phẩm giàu vitamin D nhưng có ít canxi: nấm, lòng đỏ trứng, thịt lợn.
CHO TRẺ UỐNG BỔ SUNG CANXI
Bạn có thể cho trẻ uống các chế phẩm bổ sung canxi để bổ sung lượng canxi thiếu hụt cho trẻ. Trên thị trường có rất nhiều sản phẩm bổ sung canxi khác nhau cho trẻ em. Tùy thuộc độ tuổi và sở thích của trẻ, bạn có thể lựa chọn canxi dạng viên nén, viên sủi, dạng cốm, dạng lọ siro hoặc ống lỏng. Nên cho trẻ uống canxi cùng vitamin D3 để tăng cường khả năng hấp thụ cũng như hiệu quả phát triển xương.
Bạn nên cho trẻ uống canxi vào buổi sáng hoặc buổi trưa. Đây là thời điểm cơ thể hấp thụ canxi tốt nhất và hạn chế nguy cơ sỏi thận do lắng đọng canxi tại thận. Liều bổ sung canxi hằng ngày thay đổi theo lứa tuổi, tình trạng thiếu canxi và khả năng ăn uống ở trẻ. Nếu trẻ thiếu hụt nhẹ và hợp tác ăn các thực phẩm chứa nhiều canxi, bạn có thể cho trẻ uống đúng với nhu cầu theo lứa tuổi của trẻ. Với những trẻ thiếu canxi trầm trọng và biếng ăn, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi cho trẻ uống. Có như vậy bạn mới bổ sung đủ lượng canxi trẻ cần bù đắp sự thiếu hụt canxi cơ thể trẻ có được.
