Trẻ em thiếu vitamin nhóm B và vitamin B1 là nguyên nhân gây nhiều bệnh nguy hiểm như bệnh tê phù, hội chứng thần kinh… ở trẻ em, thiếu vitamin B1 trầm trọng còn có thể viêm màng não dẫn đến tử vong.
1.VAI TRÒ CỦA VITAMIN B1
- Trao đổi chất lành mạnh: Vitamin B1 giúp tăng khả năng đốt cháy carbohydrate, không có đủ B1 có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và điều hòa glucose.
- Duy trì chức năng hệ thần kinh: Việc không cung cấp đủ năng lượng cho hệ thần kinh có thể dẫn đến tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến cách chúng ta di chuyển, học hỏi và ghi nhớ. Bởi vitamin B1 giúp chúng ta chiết xuất năng lượng từ carbohydrate, thiếu hụt vitamin B1 có thể gây hại cho hệ thần kinh của chúng ta.
- Hỗ trợ trái tim khỏe mạnh: sản xuất chất dẫn truyền thần kinh gọi là acetylcholine. Acetylcholine được sử dụng để chuyển tiếp các thông điệp giữa não và cơ bắp, trong đó tim của chúng ta là một trong những cơ quan trọng nhất dựa vào tín hiệu này.
- Tăng cường miễn dịch: Vitamin B1 không chỉ giúp duy trì sự săn chắc của cơ thể dọc theo thành ống tiêu hóa mà còn giúp bài tiết axit clohydric, chất cần thiết cho việc tiêu hóa hoàn toàn các mảnh thức ăn và hấp thụ các chất dinh dưỡng.
- Tăng cường khả năng học tập, chống lại căng thẳng: thiamine (vitamin B1) cần thiết để cải thiện tâm trạng của bạn và chống lại chứng trầm cảm và lo lắng vì những tác động tích cực của nó đối với não bộ.
- Hỗ trợ sức khỏe của mắt: bảo vệ chống lại các vấn đề về thị lực.
2.THIẾU VITAMIN B1 Ở TRẺ EM CÓ DỄ GÂY CHÁN ĂN KHÔNG?
NGUYÊN NHÂN GÂY THIẾU VITAMIN B1 Ở TRẺ EM
Một số thói quen như vo gạo quá sạch cũng làm mất lượng vitamin B1 cần thiết.
Trẻ ăn các loại thực phẩm không thiamin như cà phê, lá trà xanh hoặc các loại men làm phân hủy vitamin B1 như nấm mốc, thức ăn để lâu…
Khi mang thai mẹ uống nhiều rượu bia gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa vitamin B1 trong cơ thể.
Cha mẹ không lưu ý thành phần dinh dưỡng khi chọn mua sữa công thức không cân bằng các vi chất gây thiếu hụt vitamin B1 và mắc sai lầm khi pha sữa cho con không đúng hướng dẫn ở những trẻ ăn sữa ngoài.
Trẻ mất nhiều thiamin qua nước tiểu do dùng thuốc lợi tiểu quai.
Trẻ bị suy dinh dưỡng, sau phẫu thuật cắt bỏ phần lớn đường tiêu hóa có nguy cơ thiếu hụt vitamin B1.
Trẻ bị nhiễm trùng nặng, sốc cũng bị thiếu vitamin B1 do nhu cầu tế bào tăng lên và không bổ sung đủ kịp thời do nhu cầu cấp cứu.
DẤU HIỆU TRẺ THIẾU VITAMIN B1
Thiếu vitamin B1 ảnh hưởng chủ yếu từ trẻ 2 đến 6 tháng tuổi và có thể đặc trưng bởi các triệu chứng như: da xanh xao, khàn tiếng, tiêu chảy, phù nề, nôn mửa sụt cân… Cần được chú ý và điều trị ngay lập tức vì dạng cấp tính có thể gây tử vong cho trẻ sơ sinh.
Với những trẻ lớn hơn, ban đầu khi thiếu vitamin B1 trẻ có các biểu hiện như chán ăn, nôn, quấy khóc, rối loạn tiêu hóa…
Có những trẻ mũm mĩm nhưng lại có làn da xanh xao, cơ mềm nhũn và biểu hiện uể oải. Khi thiếu vitamin B1 ở mức độ nặng hơn, trẻ sẽ thấy nhịp tim nhanh, khó thở, gan to, mất phản xạ gân gối và khuỷu.
Dấu hiệu dễ nhận thấy ở những trẻ thiếu vitamin B1 là không tăng cân, do khô sáp, viêm lưỡi, nhiễm trùng miệng, phát ban trên da, thiểu niệu, xét nghiệm nước tiểu có albumin và trụ niệu.
Các biểu hiện trên hệ thần kinh như trẻ ngủ gà, sụp mí, tay chân ngứa ran, tê bì, dây thần kinh thị giác teo nhỏ ảnh hưởng đến thị giác. Có trẻ bị liệt dây thần kinh thanh quản gây tiếng khóc khàn.
Biểu hiện thiếu vitamin B1 nặng: nhịp tim ngựa phi, tim phải to, suy tim, phù phổi cấp, nguy cơ tử vong đột ngột cao.
Các triệu chứng khác nếu không được điều trị kịp thời hoặc không được điều trị có thể dẫn đến rối loạn và thiếu hụt nghiêm trọng như beriberi và một số bất thường liên quan đến não và hệ thần kinh.
THIẾU VITAMIN B1 Ở TRẺ EM DỄ GÂY CHÁN ĂN KHÔNG?
Một trong những biểu hiện của tình trạng thiếu vitamin B1 ở trẻ là chán ăn. Thiếu thiamin (vitamin B1) khiến cho quá trình chuyển hóa đường gặp trở ngại. Thêm nữa vitamin B1 giúp ức chế thủy phân của dung môi cholinesterase với acetylcholine.
Khi thiếu vitamin B1, hoạt tính của dung môi này thay đổi tăng cao hơn mức bình thường, thúc đẩy quá trình thủy phân acetylcholine. Acetylcholine là chất được sử dụng để dẫn truyền xung đột của hệ thần kinh, đặc biệt khi thiếu nó sẽ ảnh hưởng đến dẫn truyền xung động thần kinh từ bộ não tới các nơi khác như: dạ dày, đường ruột, thể tuyến… khiến cho nhu động đường ruột và dạ dày chậm lại, bụng trướng, bài tiết phân ở tiêu hóa giảm, dẫn đến giảm sự thèm ăn.
Cha mẹ phạm sai lầm trong chế biến đồ ăn cho trẻ dùng tinh bột chế biến sẵn và gạo trắng làm thức ăn chủ yếu trong thời gian dài khiến giảm sự hấp thụ vitamin B1 ở đưởng ruột. Nếu trong những trường hợp này thấy xuất hiện biểu hiện chán ăn thì nhất thiết phải sử dụng thêm vitamin B1.
Tuy nhiên, để xác định nguyên nhân con bạn chán ăn và trẻ có cần thiết phải sử dụng vitamin B1 hay không thì bạn nên đến các cơ sở chuyên khoa nhi để các bác sĩ thăm khám.
Các mẹ tuyệt đối không tự ý bổ sung vitamin B1 cho con bởi việc tùy tiện dùng vitamin B1 có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của trẻ như mệt mỏi, đau đầu, phù nề, tim đập nhanh… Thêm nữa trẻ uống quá nhiều vitamin B1 có thể sẽ bị phụ thuộc vào thuốc, không có thuốc trẻ sẽ không chịu ăn.
3.NHỮNG LỜI KHUYÊN BỔ SUNG VITAMIN B1 CHO BÉ
Trẻ em đang phát triển, nhu cầu vitamin này dao động từ 500-900 microgam mỗi ngày. Cụ thể:
- Từ 0-6 tháng: 0,2 mg/ ngày.
- Từ 6-12 tháng: 0,3 mg/ ngày.
- Từ 1-3 tuổi: 0,5 mg/ ngày.
- Từ 4-8 tuổi: 0,6 mg/ ngày.
- Từ 9-13 tuổi: 0,9 mg/ ngày.
Trước tiên để bổ sung vitamin B1 theo từng lứa tuổi cần thiết nên thay đổi chế độ ăn trước khi cân nhắc việc sử dụng các loại thuốc hay TPCN. Cụ thể như sau:
TRẺ CÒN BÚ MẸ
Mẹ ăn uống tăng cường các loại thực phẩm giàu vitamin B1 và cho con bú theo nhu cầu của con hoặc bổ sung thêm các loại thuốc vitamin tổng hợp để trẻ có thể nhận được nguồn vitamin qua sữa mẹ.
TRẺ ĂN SỮA NGOÀI
Cha mẹ lưu ý khi lựa chọn sữa công thức cho trẻ cần phải có vitamin B1 trong thành phần dinh dưỡng của sữa, và ghi nhớ pha sữa đúng hướng dẫn.
TRẺ TRONG ĐỘ TUỔI ĂN DẶM
Mẹ lưu ý bổ sung các thực phẩm giàu vitamin B1 trong quá trình chế biến như:
Các loại rau giàu vitamin B1 là đậu xanh, đậu lima, mầm đậu tương, bí đỏ, khoai tây, súp lơ, măng tây, cải xoăn, nấm, hạt hướng dương, cà chua, rau bina, cá ngừ, cải Brussels và cà tím.
Trái cây như cam và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, pho mát và sữa.
Ngũ cốc ăn sáng có chứa granola, bột lúa mạch, lúa mì nguyên cám, lúa mạch đen và các sản phẩm ngũ cốc như mầm lúa mì, bột ngô, mì ống, thanh granola và bánh mì rất giàu vitamin B1.
Một số nguồn động vật có nhiều vitamin B1 là cá biển, như cá ngừ, cá thu, cá hồi, trai, thịt lợn và thịt bò.
Các loại hạt như hạt dẻ cười, hạt brazil, hạt macca, hạt hồ đào, đậu phộng, các loại đậu và nấm men.
Không sử dụng gạo xát, vo gạo quá kỹ, tránh ẩm mốc. Khi nấu ăn cho trẻ không nấu cơm, ngũ cốc quá kỹ, vì như vậy sẽ làm phân hủy vitamin B1.
TRẺ LỚN HƠN
Có thể bổ sung vitamin B1 theo liều khuyến nghị ở trên nhưng tốt hơn hết là bổ sung vitamin B1 kết hợp với các vitamin nhóm B khác vì trẻ thường cùng thiếu đồng thời.
Vitamin B1 là một trong những vitamin tan trong nước thuộc nhóm B, thực hiện nhiệm vụ sản xuất năng lượng (ATP) trong cơ thể. Một trong số những nhiệm vụ chính của vitamin B1 là tham gia vào quá trình chuyển hóa glucid (tinh bột, đường) giúp đảm bảo thức ăn đưa vào cơ thể biến thành năng lượng cho các cơ quan sử dụng.
Ở những trẻ biếng ăn do thiếu vitamin B1 thì việc bổ sung vitamin B1 mới thực sự cần thiết và có hiệu quả, các mẹ lưu ý không nên tự ý bổ sung các loại TPCN hay thuốc mà không được sự đồng ý của các bác sĩ chuyên khoa nhi.
