Trẻ em phát triển mạnh nhờ hàng tá các chất dinh dưỡng phối hợp với nhau để thúc đẩy tăng trưởng và phát triển, như canxi, vitamin D, các loại vitamin khác…

1.CÁC LOẠI VI CHẤT DINH DƯỠNG

Vi chất dinh dưỡng là các chất mà cơ thể chỉ cần với một lượng rất nhỏ nhưng có vai trò rất quan trọng, khi thiếu sẽ gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ. Các vi chất dinh dưỡng tham gia vào việc xây dựng nên các tế bào, các mô, và các hoạt động hô hấp, chuyển hóa, bài tiết của tế bào, xây dựng nên hệ thống miễn dịch của cơ thể, tham gia vào nhiều cơ chế hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể, duy trì sự cân bằng của hệ thống nội môi, giúp phục hồi các tế bào, các mô tổn thương, là thành phần chính tạo ra các hormone, các dịch tiêu hóa…

Vi chất dinh dưỡng rất cần thiết cho sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ. Có khoảng 90 các vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể, bao gồm các vitamin tan trong nước như: nhóm B, C, các vitamin tan trong chất béo như: A, D, E, K và các chất khoáng như sắt, kẽm, iot, đồng, mangan, magie..

• Vitamin A: cần cho sự tăng trưởng, giúp sáng mắt, tăng cường hệ thống miễn dịch giúp phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng. Khi thiếu vitamin A sẽ gây quáng gà, khô mắt, loét giác mạc thậm chí gây mù lòa, chậm tăng trưởng, giảm sức đề kháng dẫn đến các bệnh về nhiễm trùng, tăng tỷ lệ bệnh tật và tử vong…
• Sắt: là chất khoáng quan trọng tham gia vào quá trình tạo máu và vận chuyển oxy tới não, một phần cấu trúc của bộ não cho nên khi trẻ bị thiếu sắt sẽ dễ dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt, giảm phát triển thể chất, trí tuệ, giảm sức đề kháng của cơ thể đối với nhiễm trùng và giảm khả năng hoạt động thể lực. Sắt có nhiều trong gan, mề gà, lòng đỏ trứng gà, tim lợn, mộc nhĩ, nấm hương.
• Kẽm: thành phần của hơn 300 enzyme tham gia các hoạt động của cơ thể như: tăng hấp thu, tăng tổng hợp chất đạm, tăng cảm giác ngon miệng, tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp trẻ tăng trưởng chiều cao. Khi thiếu kẽm sẽ làm cho trẻ bị biếng ăn, dễ bị nhiễm trùng. Kẽm có nhiều trong các loại thực phẩm: sò, củ cải, đậu hà lan, đậu nành, lòng đỏ trứng gà.
• Iot: chất cần thiết để tuyến giáp tổng hợp hormone tăng trưởng, giúp cho sự tăng trưởng của cơ thể, sự hình thành và phát triển của não. Trẻ thiếu iot từ trong bào thai sẽ bị tổn thương não nặng nề như đần độn và bị các khuyết tật thần kinh khác. Trẻ thiếu iot ở giai đoạn não phát triển nhanh, đặc biệt là dưới 2 tuổi, cũng gây hậu quả nặng nề. Trẻ em tuổi học đường nếu bị thiếu iot sẽ giảm chỉ số thông minh, thành tích học tập giảm.
• Vitamin C: chất có tác dụng giúp cho cơ thể chống oxy hóa rất tốt, nó tham gia vào nhiều hoạt động sống quan trọng của cơ thể như quá trình hình thành collagen, kích thích ruột non hấp thụ sắt. Nếu thiếu vitamin C sẽ dẫn đến hiện tượng sưng nướu răng, dễ chảy máu, dễ mắc bệnh, trẻ mệt mỏi khi hoạt động. Vitamin C có nhiều trong: cam, quýt, bưởi, ổi chín, rau cải, rau muống, rau ngót, cà chua…
• Vitamin D và canxi: có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành, phát triển xương và răng. Thiếu vitamin D và canxi sẽ làm cho trẻ chậm mọc răng, chậm phát triển chiều cao ngủ không yên giấc, ra nhiều mồ hôi trộm, nhất là mồ hôi ở đầu. Canxi có nhiều trong: sữa, tôm, cua, trai, ốc. Vitamin D được cung cấp chủ yếu qua việc tiếp xúc với ánh nắng và các thực phẩm như: dầu cá, trứng, gan.
• Vitamin nhóm B: có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng, tạo máu và hỗ trợ thần kinh khỏe mạnh. Khi thiếu vitamin nhóm B sẽ dẫn đến phù, da tay chân nóng và dễ viêm, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, tinh thần không phấn chấn. Vitamin B có nhiều trong gạo, các loại đậu, thịt gà, rau lá xanh thẫm, chuối, sữa, pho mát.

2.GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG VI CHẤT

Theo các chuyên gia Viện dinh dưỡng, giải pháp quan trọng và bền vững để phòng chống  thiếu vi chất dinh dưỡng là bữa ăn hằng ngày cung cấp đủ nhu cầu cơ thể bằng các  thực phẩm nguồn gốc động vật và từ tự nhiên.

Vì vậy, cần ăn đa dạng, phối hợp, thay đổi thường xuyên các loại thực phẩm từ 15-20 loại thực phẩm hằng ngày. Thường xuyên sử dụng các loại thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng, có sự phối hợp cân đối giữa các nguồn chất đạm động vật và thực vật.

Ngoài ra nên ăn cả dầu động vật và thực vật ở tỷ lệ cân đối trong khẩu phần ăn: tăng cường ăn vừng lạc, đậu đỗ, rau xanh lá, và hoa quả chín. Chế độ ăn đảm bảo đủ các nhóm thực phẩm: năng lượng từ ngũ cốc chỉ nên chiếm 55-67% (tổng lượng khẩu phần ăn, phần còn lại do các chất béo cung cấp chiếm 20-25% và 13-20% là từ chất đạm).

Với trẻ nhỏ: Khuyến khích các bà mẹ cho con bú ngay sau sinh để trẻ được bú sữa non vì trong sữa non có giá trị dinh dưỡng cao và giàu chất dinh dưỡng, phù hợp với tiêu hóa và hấp thụ của trẻ, tăng sức đề kháng để phòng chống bệnh. Trẻ nhỏ cần được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu vì sữa mẹ là nguồn thực phẩm tự nhiên có đủ vi chất dinh dưỡng và đáp ứng nhu cầu của trẻ. Phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng chủ động và an toàn nhất là nguồn thông qua thực phẩm để bổ sung vitamin và các khoáng chất trong từng bữa ăn, các nhà dinh dưỡng đã khuyến cáo bữa ăn cần đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm từ 4 nhóm thức ăn và thường xuyên thay đổi ngay từ khi trẻ nhỏ mới bắt đầu ăn bổ sung (ăn dặm).