Colostrum hay còn gọi là sữa non có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Với thành phần đa dạng, colostrum là sữa cực kỳ cần thiết với cơ thể trẻ. Dưới đây là 7 điều cần biết về sữa non.
1.COLOSTRUM LÀ GÌ?
Colostrum (sữa non) là chất lỏng có màu vàng nhạt được tiết ra từ động vật có vú (người, bò) khi chúng mới sinh.
Thông thường, sữa non được hình thành trong quá trình mang thai đến sau sinh một vài ngày. Đây là sữa đầu tiên mà trẻ sơ sinh nhận được khi bắt đầu bú mẹ.
Sữa non - Colostrum cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cần thiết hỗ trợ trẻ sơ sinh phát triển một cách toàn diện. Bên cạnh đó, sữa non còn chứa một lượng lớn kháng thể giúp tăng cường sức đề kháng và bảo vệ trẻ tránh khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường bên ngoài (vi khuẩn, virus…).
2.THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG CÓ TRONG COLOSTRUM
Yếu tố dinh dưỡng: protein, carbohydrate, chất béo, các vitamin (A, B, C, D, E…) và khoáng chất (magie, canxi, photpho, sắt, kẽm…).
Yếu tố tăng trưởng: Yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF, I và II), yếu tố tăng trưởng có nguồn gốc từ tiểu cầu (PDGF), yếu tố tăng trưởng biểu bì (EGF), yếu tố tăng trưởng biến đổi, hormone tăng trưởng (GH).
Yếu tố miễn dịch:
Các chất kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn, làm giảm phản ứng viêm: Lactoperoxidase, Lactenin, Lactoferrins, Lysozyme và bạch cầu.
Kháng thể miễn dịch: Các kháng thể miễn dịch immunoglobulin tham gia bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn, virus. Chẳng hạn như IgA, IgM, IgG.
3.VAI TRÒ CỦA COLOSTRUM ĐỐI VỚI SỨC KHỎE CỦA TRẺ
Colostrum có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe của trẻ:
NHUẬN TRÀNG Ở TRẺ SƠ SINH
Colostrum được coi là thuốc nhuận tràng tự nhiên. Colostrum có tác dụng tăng cường tháo rỗng dạ dày, kích thích nhu động ruột tống phân ra ngoài.
CHỐNG NHIỄM TRÙNG
Các tế bào bạch cầu và kháng thể (IgA, IgG, IgM) trong sữa non có thể vô hiệu hóa vi khuẩn hoặc virus. Những kháng thể này đặc biệt hiệu quả trong việc chống lại nhiễm trùng.
HỖ TRỢ HỆ THỐNG MIỄN DỊCH CỦA CƠ THỂ
Sữa non hỗ trợ xây dựng hàng rào miễn dịch chắc chắn, giúp phục hồi các tế bào bị tổn thương và làm giảm các phản ứng viêm thông qua các yếu tố miễn dịch và tăng trưởng.
Kháng thể IgA, IgG tham gia vào các phản ứng miễn dịch của cơ thể, loại bỏ các tác nhân có hại xâm nhập từ bên ngoài (vi khuẩn, virus).
Protein giàu proline (PRP) giúp hỗ trợ, làm giảm hoặc ngăn ngừa dị ứng. Bên cạnh đó, PRP ức chế sản xuất quá mức tế bào lympho và tế bào T, đồng thời giảm đau, sưng tấy và nhiễm trùng.
Lactoferrin tham gia vào phản ứng miễn dịch thể qua trung gian tế bào lympho T và lympho B.
Lactoferrin ngăn ngừa nhiễm trùng do virus và vi khuẩn, duy trì tính thấm và sự ổn định của đường ruột.
EGF giúp đảo ngược sự phá hủy của các tế bào da trong trường hợp rối loạn miễn dịch.
TNF tham gia vào quá trình sửa chữa mô, tế bào.
CÓ LỢI CHO SỨC KHỎE ĐƯỜNG RUỘT
Colostrum giàu kháng thể IgA. Chúng thường có mặt trong lớp chất nhầy của niêm mạc ruột và hệ hô hấp của trẻ, bảo vệ tránh khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn, virus…
Các yếu tố tăng trưởng và hệ miễn dịch có trong sữa non còn giúp kích thích sự phát triển của màng nhầy, tạo thành hàng rào vững chắc bảo vệ niêm mạc ruột.
Prebiotics có trong sữa non là nguồn thức ăn cho lợi khuẩn, giúp chúng tăng trưởng và phát triển, bảo vệ đường ruột khỏe mạnh.
HỖ TRỢ PHÒNG NGỪA NHIỄM HELICOBACTER PYLORI
Vi khuẩn H.pylori cần lipid để liên kết với niêm mạc dạ dày. Sữa non ngăn chặn sự kết dính của sinh vật này với các vị trí liên kết lipid của đường tiêu hóa.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sữa non của bò có khả năng ngăn chặn hoạt động bám dính của H.Pylori và H.Mustela. Chính vì vậy mà sử dụng sữa non giúp ngăn ngừa viêm loét dạ dày tá tràng do H.Pylori gây ra.
HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ TIÊU CHẢY
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc dùng colostrum có tác dụng:
- Lactoferrin trong sữa non có tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa tiêu chảy gây ra bởi virus Rota và Salmonella Typhi cũng như tiêu chảy liên quan đến kháng sinh.
- Hỗ trợ điều trị tiêu chảy mãn tính ở những bệnh nhân mắc hội chứng suy giảm miễn dịch.
- Hỗ trợ điều trị tiêu chảy do nhiễm khuẩn E.coli.
NGĂN NGỪA BỆNH VÀNG DA
Vàng da là tình trạng tăng bilirubin trong máu (bilirubin được tạo ra từ quá trình phân hủy của tế bào hồng cầu bình thường, nó có màu vàng cam). Khi lượng bilirubin trong máu cao bất thường sẽ dẫn đến hiện tượng vàng da, đồng thời xuất hiện các dấu hiệu thay đổi trên màu da và mắt.
Vàng da khi cho con bú, thường xảy ra trong tuần đầu tiên khi trẻ đang bú sữa mẹ. Trẻ sơ sinh có thể không nhận được lượng sữa tối ưu, dẫn đến nồng độ bilirubin tăng cao do tăng tái hấp thu bilirubin trong ruột. Việc bổ sung colostrum trong trường hợp này sẽ giúp ngăn ngừa bệnh vàng da bằng cách tăng cường đào thải bilirubin qua phân nhờ vào tính nhuận tràng của nó.
HỖ TRỢ PHÒNG NGỪA UNG THƯ
Ung thư là tình trạng gia tăng quá mức các tế bào bất thường trong cơ thể. Bổ sung colostrum có tác dụng hỗ trợ phòng ngừa ung thư thông qua:
- Lactoferrin để ngăn ngừa hoặc thu nhỏ các tế bào ung thư.
- Lactoferrin ngăn ngừa ung thư ruột kết, bàng quang, lưỡi, thực quản, phổi.
- Linoleic acid liên hợp (CLA) trong sữa non có đặc tính chống ung thư. Cơ chế chống ung thư của CLA vẫn chưa rõ ràng.
- CLA có khả năng kích thích sản xuất lymphokines và interleukin 2, tăng immunoglobulins.
Nó làm giảm các chất ức chế miễn dịch như leukotriene và prostaglandin.
CLA ức chế các chất gây ung thư bằng cách gây ra quá trình apoptosis bằng cách ức chế tổng hợp eicosanoids, làm giảm lượng arachidonic, giảm tổng hợp eicosanoid và PGE2. Các thụ thể eicosanoids đã được chứng minh là có khả năng giải phóng và kiểm soát hết các chất quan trọng tham gia vào quá trình tăng sinh và biệt hóa các tế bào.
CUNG CẤP VITAMIN VÀ KHOÁNG CHẤT CẦN THIẾT CHO SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ
Vitamin và khoáng chất đóng vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ hệ thống miễn dịch và tăng sức đề kháng của cơ thể.
Vitamin E và C có đặc tính chống oxy hóa và giúp ổn định màng (đại thực bào, bạch cầu hạt và tế bào lympho).
Vitamin A tham gia vào quá trình tổng hợp mucopolysaccharides đồng tạo mô liên kết và glycoprotein, là một yếu tố thành dịch của cơ thể và protein màng.
Vitamin A giúp điều chỉnh tính thẩm thấu của các phân tử protein - lipid của màng tế bào và dưới tế bào.
Vitamin A rất quan trọng đối với thị lực của trẻ (thiếu vitamin A là nguyên nhân chính gây mù lòa trên tòa thế giới).
Sữa non cũng rất giàu khoáng chất, chẳng hạn như magie tham gia hình thành nên cấu trúc xương và hỗ trợ sức khỏe tim mạch (giúp giảm tình trạng tim đập không đều, đau tim…), kẽm hỗ trợ sự phát triển của não bộ (hàm lượng kẽm trong sữa non cao gấp 4 lần so với sữa trưởng thành).
GIÚP TRẺ TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
Sữa non chứa các yếu tố tăng trưởng giúp cơ thể phát triển, bao gồm các yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF-I & IGF-II) và hormone tăng trưởng (GH).
IGF 1 được tìm thấy trong sữa non có khả năng thúc đẩy sự phát triển của cơ bắp, tăng tổng hợp protein, dẫn đến tăng khối lượng cơ thể.
IGF 1 trong sữa non làm tăng sự hấp thụ glucose trong máu và tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển glucose đến cơ bắp, duy trì năng lượng cho cơ thể.
Cùng với hormone tăng trưởng (GH), IGF 1 cũng làm chậm tốc độ phân hủy protein.
Colostrum tham gia tổng hợp các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ.
IGF-1 cũng tham gia vào quá trình tổng hợp và điều hòa hormone tăng trưởng.
4.SỰ CHUYỂN ĐỔI TỪ SỮA NON THÀNH SỮA TRƯỞNG THÀNH
Đặc điểm của sữa non và sữa trưởng thành
Với những công dụng tuyệt vời mà sữa non mang lại, việc bổ sung sữa non cho trẻ trong những năm tháng đầu đời là cực kỳ cần thiết. Tuy nhiên, lượng sữa non mà cơ thể mẹ sản xuất ra rất ít khi nhu cầu dinh dưỡng cơ thể trẻ phát triển hằng ngày tăng cao. Do đó, việc chuyển đổi từ sữa non thành sữa trưởng thành là một việc tất yếu xảy ra.
So với sữa non, sữa trưởng thành có hàm lượng dinh dưỡng (carbohydrate, lipid, vitamin khoáng chất), cũng như các kháng thể immunoglobulin miễn dịch và yếu tố tăng trưởng cao hơn, hàm lượng protein thấp. Bên cạnh đó, trong sữa trưởng thành có khoảng 90% nước, đáp ứng nhu cầu nước hằng ngày cho trẻ. Nhờ vậy mà các hoạt động chuyển hóa cho trẻ diễn ra một cách nhịp nhàng và hiệu quả.
Sau 18 tháng, hàm lượng dinh dưỡng trong sữa mẹ lại có sự thay đổi, cụ thể là hàm lượng protein và lipid có trong sữa mẹ tăng cao trong khi đó hàm lượng carbohydrate giảm. Sự thay đổi này đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ.
Quá trình chuyển đổi của sữa mẹ
Quá trình từ sữa non thành sữa trưởng thành:
Cơ thể của mẹ bắt đầu tạo ra từ sữa từ rất lâu trước khi trẻ sinh ra. Việc sản xuất sữa non bắt đầu sớm nhất là vào đầu quý hai của thai kỳ.
Giai đoạn sản xuất sữa non kéo dài cho đến khi bắt đầu giai đoạn sữa chuyển tiếp (từ ngày thứ hai đến ngày thứ năm sau sinh). Trong sữa chuyển tiếp sẽ chứa hỗn hợp sữa non và sữa trưởng thành.
Sữa chuyển tiếp sẽ chuyển dần sang sữa trưởng thành sau một vài ngày đến một tuần.
Sữa trưởng thành hay sữa mẹ được tạo ra khi trẻ được khoảng 2 tuần tuổi. Trong thời gian này, các mẹ sẽ thấy lượng sữa được tạo ra tăng lên đáng kể, đôi khi dẫn đến căng sữa.
5.NÊN SỬ DỤNG COLOSTRUM BAO LÂU?
Việc sử dụng colostrum tùy thuộc vào mục đích và đối tượng sử dụng:
Sử dụng colostrum cho trẻ vào những ngày đầu sau sinh.
Đối với trẻ đang bú mẹ hoặc trẻ nhỏ, các mẹ có thể sử dụng colostrum cho bé để bổ sung thêm dinh dưỡng, các yếu tố miễn dịch và tăng trưởng cần thiết mà chế độ ăn hằng ngày chưa đáp ứng đủ. Tuy nhiên các mẹ cũng cần lưu ý rằng nên đọc kỹ thông tin về sản phẩm cũng như liều lượng trước khi cho trẻ sử dụng và nên sử dụng colostrum trong vòng 2-3 tháng để thấy hiệu quả.
Trong trường hợp sử dụng colostrum để hỗ trợ điều trị tình trạng tiêu chảy, chống nhiễm trùng… các mẹ cần đọc kỹ thông tin sản phẩm trước khi sử dụng, tuân thủ theo liều lượng và thời gian dùng mà nhà sản xuất đã khuyến cáo hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
